نگارنده: سارا باستانی نیا
اهمیت بازی کودکان و تأثیر آن بر سلامت روان
بازی جزئی از زندگی انسان از بدو تولد تا زمان مرگ است. انسان ازنظر زیستی نیاز به جنبش و حرکت دارد و بازی جزء مهمی از این حرکت است و به رشد ذهنی و شناختی و اجتماعی فرد کمک میکند.
تعریف بازی:
با توجه به جنبههای گوناگون و ابعاد مختلف بازی میتوان گفت، تعریفهای زیادی برای آن وجود دارد که هرکدام به جنبه خاصی از بازی میپردازد. برای مثال:
جنبه عضلانی و حرکت: فعالیتی برای سرگرمی، تفریح و ورزش به مثابه حرکت عضلات.
نظریه آرامبخشی: بدن پس از مدتی فعالیت خسته میشود و برای رفع این خستگی باید فعالیتی آرامبخش (بازی) انجام دهد.
و تعریفهای متعدد دیگری از این قبیل پیاژه بازی را به 3 دسته تقسیم کرده است:
1- بازیهای تمرینی: فعالیتی لذتبخش همراه با فعالیتهای بدنی
2- بازیهای سمبلیک: که هر کودکی خودش آن را درست کرده و به تنهایی بازی میکند و در این بازیها مقدار زیادی تقلید و وانمود سازی وجود دارد.
3- بازیهای دارای قواعد و مقررات: بازیهایی اجتماعی که دارای قوانینی هستند و بهصورت گروهی انجام میشوند.
بازی در فرهنگ:
یکی از مسائل مهم در بازی کودکان تقلید نقش و فعالیتهای بزرگسالان است. این تقلیدها ریشه در آداب و رسوم و فرهنگ و شرایط اجتماعی فرد دارد. کودکان از روی انگارههای محیطی خود (رفتاری و فیزیکی) الگو گرفته و سپس این الگوها را دربازی خود مجسم میکنند و این بازی ابزاری است که بچهها از طریق آن امور زندگی را یاد میگیرند و آماده میشوند برای ورود به دنیای بزرگسالی.
کودک دربازی خود به نحوی برداشت و ذهنیت خود را از محیط پیرامونش و روابط میان اعضاء منعکس میکند و چون نمیتواند با کلام ذهنیت خود را بیان کند از نمادهایی درون بازیهایش استفاده میکند.
بازی در مذهب:
یکی دیگر از عوامل شکلدهنده بازی در کودکان نوع جهانبینی و اعتقادات مذهبی جامعه است. بنابراین مذاهب همواره تلاش کردهاند دوران کودکی و بازی را جدی گرفته و برای عملکرد بهتر در آن دوره دستوراتی به پیروان خود بدهند. در مذاهب، فلسفه بازیهای کودکان، آمادگی جسمی روحی آنها برای مواجه با مشکلات است بنابراین هرچقدر بازیها گستردهتر، پیچیدهتر و اجتماعی ترباشد به آنها آمادگی و نیروی بیشتری برای ایجاد و افزایش سلامت روان میدهد. دربازیها جسم و روان کودک آماده میشود و بازی به عنوان صحنه ورود دشمنان و مشکلات فرضی میباشد و کودک یاد میگیرد چگونه با آنها روبهرو شود و مشکلات را ارزیابی کرده و به حل آنها بپردازد.
برای مثال: طبق منابع قران و روایات و احادیث تیراندازی، سوارکاری، شنا بهترین بازی برای کودکان است.
طبق روایت زیر از امام صادق(ع): تأکید اسلام بر روی بازی کودکان کاملاً روشن است. کودکان تا سن 7 سالگی کاملاً آزاد بوده و نباید هیچگونه قیدوبندی بر آنها بهخصوص در امر بازی روا داشت. (فرزندت را رها کن تا مدت 7 سال بازی کند)
طبق تفسیر این روایت کودکان تا 7 سالگی آزاد هستند و اما این به معنای رها کردن فرزند نیست بلکه بازی نوعی ابزاراست که بطن آن در جهت تعلیم و تربیت کودک میباشد.
در قسمتهای بعدی به ادامه مبحث بازی و نقش آن بر سلامت روان کودکان عزیز خواهیم پرداخت.
